Van Online Yemek Siparişi
Van Online Yemek Siparişi
Neyiyek.com, Türkiye'de , an itibariyle 20000 Bin Aşkın seçkin restoranla hizmet vermektedir. Yemek Sipariş teslimatında 3. sırada bulunan , Gece, Gündüz, 7/24 yemek.Türkiyenin Her Bölgesine teslimatı yapılmaktadır,
Türkiye'nin, 2. en büyük, yemek sipariş sitesi Neyiyek.com, Hızlı servis, Kolay kullanım, Mutlu müşteri memnuniyeti ilkelerini benimseyerek yoluna devam ediyor.
Türkiye Yemek Siparişi hizmet alanımızı genişletmek için, var gücümüzle çalışmalarımızı sürdürmekteyiz, Lütfen oturduğunuz ilçe, veya mahallelerde Neyiyek.com da restoran bulamazsanız bizimle irtibata geçin, en kısa sürede sizin mahallenizde'de hizmet vermek için çalışalım.
Türkiyenin En ücra mahallelerinde bile Neyiyek.com'dan yemek siparişi verebilecek, onlarca restoran bulabilirsiniz.
Neyiyek.com da Köfte,Döner,Etliekmek,Diyet Menüleri,Ünlü Alakart Restoanlardan Yemekler,Tost,Kebap Dahada Fazlası Hepsi Neyiyek.com da Sende Biz Getirelim.
Sizlere Daha iyi Hizmet Etmek İçin Buradayız....
Van (Ermenice: Վան; Kürtçe: Wan;[2] Osmanlı Türkçesi: فان), Türkiye'nin bir ili ve en kalabalık on dokuzuncu şehri. Doğu Anadolu Bölgesinde yer alır. Van ili nüfus bakımından bu bölgenin en büyük ilidir. 2019 sonu itibarıyla nüfusu 1.136.757 kişidir. Kuzeyden Ağrı, batıdan Bitlis, güneybatıdan Siirt, güneyden Hakkâri illeriyle, doğudan da İran'la sınırlıdır. Anadolu'nun en büyük kapalı havzası olan Van Gölü kıyısında toprakları verimli, akarsuları bol, iklim koşulları oldukça elverişli bir yerleşim merkezidir. Dünya'nın hâlâ yaşanılan en eski kentlerinden biridir.
İçindekiler
1 Etimoloji
2 Tarihçe
2.1 Erken tarih
2.2 Türk hâkimiyeti
2.3 Cumhuriyet dönemi
3 Coğrafya
3.1 Dağlar
3.2 Yaylalar ve Platolar
3.3 Ovalar ve Vadiler
3.4 Hidrografya
3.5 Bitki Örtüsü
3.6 İklim
3.7 Fauna
4 Nüfus
4.1 Güncel Nüfus Değerleri (TÜİK 4 Şubat 2020 verileri[26])
5 Ekonomi
5.1 Tarım
5.2 Hayvancılık
5.3 Sanayi
6 Konum
6.1 Konum Bilgileri Tablosu
7 Kültür
7.1 Eski Van Şehri
7.2 Tarihi Yapılar
7.3 Doğal ve Kültürel Yapılar
7.4 Mutfak
8 Spor
9 Yönetim
9.1 Merkezi yönetim
9.2 Yerel yönetim
10 Eğitim
11 Altyapı
11.1 Ulaşım
11.2 Sağlık
12 Galeri
13 Kaynakça
14 Dış bağlantılar
Etimoloji
Van isminin nerden geldiğine dair belli bir kaynak yoktur ancak kabul edilen iki ayrı görüş bulunmaktadır.Bunlardan birincisi şehir kurulduktan sonra Van adında bir valinin gelip şehri bayındır hale getirmesinden dolayı isminin verildiğidir.İkinci görüş ise Urartular'ın şehir için kullandıkları "Viane" ve "Biane" kelimelerinden türemiş olduğudur.
Tarihçe
Van'da insan yerleşiminin tarihi MÖ 7000 yıllarına kadar uzanır. Van Kalesinin 6 km güneyinde bulunan Tilkitepe ve Van Gölü'nün kuzeyindeki Ernis Mezarlıklarında yapılan kazılarda Kalkolitik, Tunç, Demir çağlarına ait yerleşimler bulunmuştur. Van'da 20. yüzyıla kadar Ermeni, Türk, Kürt, Arap nüfus yaşamıştır. Gelenekleri Osmanlı ve İran etkisinde gelişmiştir. Van farklı kültürlerin ve toplulukların bir arada yaşayabildiği güzide bir coğrafyadır.
Erken tarih
Hurriler, MÖ 2000'lerden itibaren Van Gölü'nden başlayarak Kızılırmak ve Yeşilırmak'ın Karadeniz'e döküldüğü yerlere kadar uzanan bir bölgeye hakim olmuştur. MÖ 13. yüzyılda Hurri-Mitanni siyasi teşekkülün merkezi otoritesi zayıflamış ve beyliklere bölünmüştür. Asur Kralları bu küçük beyliklerini hakimiyetleri altına almaya çalışmış ve bu sırada Van Gölü çevresinde Batı İran'a kadar olan bölgede Urartular ile Asurlular arasında mücadeleler başlamıştır. Urartu-Asur mücadelesi MÖ.VI. yüzyılın ortalarına kadar sürmüş, Urartular bu dağlık ve zor arazi şartlarına sahip bölgeyi egemenlik altında tutmuştur
Şehri ilk kuran Asur Kraliçesi Semiramis'tir. Urartular zamanında şehir bir imparatorluk merkezi haline gelmiş ve Urartuların başkenti o zaman Van'a verdikleri isim ile Tuşpa olmuştur. Urartular'dan kalma Van Kalesi, 3000 yıldır hala ayaktadır. Van Kalesi'nde Urartular'dan kalan kaya ve oda mezarları, tapınaklar, yazıtlar ve bazı yapılar bulunur. Urartu kralı I. Sarduri'nin kurduğu ve başkent yaptığı Tuşpa, Urartu krallarının mezralarını, uzun yazıtları içinde barındırır. Horhor Yazıtı, kaledeki en uzun yazıttır ve kral Argişti'ye ait mezar odasının girişinde bulunur. Analı kız kutsal alanında büyük bloklara yazılmış yazılar vardır ve burası bir sunak alanıdır. İç Kale'de Urartulara ait bir tapınağın temelleri bulunur. Kalenin batısında Madır Burcu isimli görkemli yapının ne amaçla yapıldığı tam olarak bilinmemektedir, fakat bir liman olduğu tahmin edilmektedir.Kalenin kuzeyinde yer alan Van Kalesi Höyüğü'nde kazılar da yapılmıştır.
Van Kalesi'nden bakınca Eski Van Şehri'nin kalıntıları
Van gölü şenlikleri 2011
Van'ın medeni tarihi Urartular le başlar. Van, bugünkü Doğu Anadolu Bölgesi ve Ermenistan ile civarındaki toprakları kapsayan Urartu Devleti'nin merkeziydi. İskit istilasının ardından zayıflayan Urartular, İran'dan gelen Medler tarafından yıkıldı. Daha sonra bölgeye Ahamenişlerler, Büyük İskender, Selevkoslar, Ermeniler[3], Partlar, Romalılar, Sasaniler ve Doğu Romalılar (Rumlar) hakim olmuştur. 644 yılında Müslüman Araplar bu bölgeyi fethetmiş, daha sonra bölge yine Rumlara geçmiştir. Yöre, uzun süre Abbasilere veya Rumlara bağlı yerel Ermeni beyleriyle yönetilmiştir.
Türk hâkimiyeti
11. yüzyıldan itibaren Türkmenlerin yerleşmeye başladığı Van Gölü havzası, önce Selçuklulara, sonra da İlhanlılara, Celayirîlere, Karakoyunlulara ve Akkoyunlulara yurt olmuştur.
1500 yılından itibaren şehir büyük ölçüde Osmanlı-Safevi kapışmasına sahne olmuştur.İlk başta 1534-35 Irak Seferi ile Osmanlı boyundurluğuna girmiştir. Sonrasında Osmanlılar'ın Batıya yönelmesi sonucu tekrar Safevi hükmü yaşamıştır. 1548'de Van bir daha el değişmemek üzere Osmanlı egemenliğine girmiştir. Osmanlı egemenliğinden sonra "eyalet" haline gelmiş ve Van Gölü havzasının merkezi olmuştur.
1500'lü yıllardan itibaren Türkler ve Ermeniler'in sükûnet içinde yaşadığı bir yer olmuştur. Ancak 1850'den sonra şehir içinden tehlike çanları çalıyordu. Milliyetçilik akımına kapılan Ermeniler bir kısmı Van'ı Türklerden koparmak istiyorlardı. Bunun için bir isyan hazırlığına başladılar.Van'da barış ortamı bozulmaya başlıyordu ve şehir uzun süreli bir kabus içine giriyordu. İlk isyan 2 Haziran 1896'da başladı. Yaz boyu süren isyan yüzünden iki tarafta yüzlerce kayıp verdi. Yaz mevsiminin bitmesiyle isyan bastırıldı fakat bu kalıcı çözüm sağlayamadı. Ermeniler hâlen emellerine ulaşmak istiyorlardı fakat yolları Van'a vali olarak atanan Ali Paşa tarafından kesildi. Ali Paşa kısa sürede şehirden sükuneti sağladı ve isyana katılmayan kesimin beğenisini kazandı. Bu durum Aram Manukyan ve yandaşlarının hoşuna gitmiyordu. Daha sonrası Ali Paşa'nın görevden alınması çetenin önünü açtı ve yeni isyan hazırlıklarına başladılar.Ermeniler hazırlıklarını tamamladıktan sonra 20 Nisan 1915'te isyana başladılar.Bu ayaklanmalar sonucu Ermeniler ve Ruslar şehri ele geçirmişti. 21 Mayıs 1915'te Rus General Yudeniç Van'a girdi. Burada Ermeniler şehrin ve kalenin anahtarlarını generale sundu. 2 Nisan 1918'de Ali İhsan Paşa komutasındaki Osmanlı Ordusu,Rusların harabeye çevirdiği Van'ı geri alır.Bu dönemden sonra Van şehri Erek Dağının eteğinde yeniden kurulur. Eski Van ise 1-2 cami hariç kullanılamaz hale gelmiştir ve günümüze gelinceye kadar ayakta kalan yapılar dayanamayarak yıkılmıştır.
Cumhuriyet dönemi
Cumhuriyet ilanı ile birlikte Van,Türkiye'nin bir ili olmuştur.Yeni şehir Toprakkale eteklerinde yeniden kurulmuştur.Bu dönemden itibaren şehir düşük bir hızda gelişmeye devam etmiştir.1943 yılında havalimanına kavuşmuştur.1976 yılında ise Muradiye-Çaldıran'da yaşanan bir depremle sarsılmıştır.1980 yılından sonra bölgede yaşanan güvenlik olaylarından dolayı bölge halkının ilk adreslerinden biri olmuştur.Bu dönemden itibaren şehir ani hızla gelişmeye başlamıştır.2008 yılında nüfusu 1 milyonu geçmiştir.Van'ın merkezinde Ekim ve Kasım 2011'de iki yıkıcı deprem meydana gelmiştir.Bu depremler Van için bir dönüm noktası olmuştur ve şehir büyük ölçüde değişime uğramıştır.Deprem öncesi 353.000 olan merkez nüfus deprem sonrası 500.000'i geçmiştir.2012 yılında çıkarılan 6360 sayılı kanun ile Van'da sınırları il mülki sınırları olan büyükşehir belediyesi kurulmuş ve 2014 Türkiye yerel seçimlerinin ardından büyükşehir belediyesi çalışmalarına başlamıştır.[4]
Coğrafya
Van, yüz ölçümü açısından Türkiye'nin en büyük beşinci ilidir. Büyük bölümü yüksek, engebeli ve dağlık alanlardan oluşan Van'da yerleşmeye elverişli alanlar sınırlıdır. Van ilini etkisi altında tutan sert iklim, başlıca ekonomik uğraş olan tarımsal üretimin çeşitlenip gelişmesine olanak tanımaz.İl sınırlarının %53'ünü dağlar,%33'ünü yaylalar ve platolar,geri kalan kısmı ise ovalar oluşturur.1727 metrelik-kimi kaynaklarda 1661-rakımıyla Türkiye'nin en yüksek beşinci ilidir.
Dağlar
Dağlar,Van ilinin %53'lük kısmını oluşturur.Kuzey kesimde Aladağ(3.255 metre) ve Tendürek(3.542 metre) Dağları Ağrı ile sınır oluşturur.Şehrin doğusunu Tendürek Dağı'ndan başlayıp Yüksekova'ya kadar devam eden İran sınırına paralel dağlar oluşturur.Bu dağların yükseltisi 2600-2700 metre civarındadır.Şehrin doğusunda ise Erek Dağı (3.204 metre) bulunur.Hoşap yakınlarında ise İspiriz Dağı (3,688 metre) bulunur ki bu dağ Van'ın en yüksek noktasıdır.Dağların en çok yoğunlaştığı alan Gevaş,Çatak, Bahçesaray ilçeleri arası olan kısımdır.Bu dağların yüksekliği yer yer 3.000 metreyi geçmektedir.İhtiyarşahap Dağları ve Artos Dağı (3.500 metre) bu bölgenin kuzeyinde bulunur.Tuşba ve Muradiye ilçeleri arası da yüksekliği fazla olmayan birçok dağa ev sahipliği yapar.
Yaylalar ve Platolar
Yaylalar ve platolar şehrin %33'lük kısmını oluşturur. Doğuda bulunan Norduz yaylaları hayvancılık için önemli bir bölgedir.Manda Dağı'nın etekleri verimli yaylalar barındıran bir diğer bölgedir. Ahda Dağı'ndan Erçek Gölü'ne kadar olan kısım yine birçok yaylaya ev sahipliği yapar.Yoğunlukla Özalp,Saray ve Başkale ilçeleri platolara ev sahipliği yapan konumlardır.Van-Hakkari ve Van-İran karayolu üzerinde bu platolara rastlamak mümkündür.
Ovalar ve Vadiler
Ovalar Van'da çok az yer tutar.Bilinen ovalar Çaldıran ilçesinin bulunduğu yer olan Van'ın en büyük düzlüğü Çaldıran Ovası, şehir merkezinin kurulduğu yer olan 1.700 metre rakıma sahip Van Ovası ve Erciş ilçesinin kurulu olduğu Erciş Ovasıdır.Van ovası üç ayrı akarsuya ev sahipliği yapmaktadır.Eskiden çok verimli ve yeşil bir ova konumundaydı.Erciş ovası kendi yanında Ağrı sınırına kadar uzanan düzlük alanlar barındırır. Bu iki ovanın dışında Tuşba ilçesinde Van Gölü kıyıları ve Van-Erciş karayolu arasındaki bölge bir ovalık alana ev sahipliği yapar. Aynı zamanda Hoşap yakınlarında Hoşap Vadisi'ne, Özalp yakınlarında ise Memedik Vadi'sine ev sahipliği yapar.
Hidrografya
Van,su kaynakları konusunda göl kısmında iyi iken akarsu bakımından fakirdir.Ülkenin en büyük gölü olan Van Gölü'ne ev sahipliği yapmaktadır.Göl canlı çeşitliliği konusunda zayıftır.Bu göl içinde İnci kefali,fitoplankton ve zooplankton barındırır.Ayrıca sert kışlara rağmen donmaz.4 tane ada barındırır.İlin bir diğer gölü Erçek Gölü'dür.Bu göl ise yılın belli zamanlarında flamingolara ev sahipliği yapar.Şehrin önemli akarsuları ise Bend-i Mahi, Ilıca,Deliçay,Engil,Karasu ve Kotur gibi akarsulardır.Birçoğu Van Gölü'ne dökülen bu akarsularda Mayıs ayında İnci kefali göçüne rastlamak mümkündür.Bu balıklar bu akarsularda üreme faaliyetleri için akıntıya ters olarak yüzerler.
Bitki Örtüsü
Şehrin ana bitki örtüsü bozkırdır.%70'lik kısım çayır meralardan,%23lük kısım ekili ve dikili alanlardan,%2'lik kısım ise ormanlardan ve fundalık alanlardan oluşur.[5] Türkiye'nin en çok orman fakiri illerinden biridir.[6] Sarıçam ve meşe en çok yetişen ağaçlardır Nadir olsa da farklı ağaç türlerine rastlanabilir.Şehrin kuzey ve doğusu antropojen bozkır barındırır.
İklim
Van iklimi karasal iklim olup bitki örtüsü bozkırdır. Van'da kış ayları sert geçer. Kar etkisini yoğun göstermektedir. İlkbahar ayları Van'a en çok yağışın düştüğü aylardır. Van'da yaz ayları genelde kurak ve sıcak olup, Van Gölü'nün etkisiyle biraz serin yaşanmaktadır. Bu aylarda fazla yağış olmaz ama rüzgârlar geniş yer tutar. Bitki örtüsünün bozkır olması küçükbaş hayvancılığı geliştirmiştir.Yıllık sıcaklık ortalaması 9 °C'dir.Yılın en soğuk ayı sıcaklık ortalaması -3.5 °C ,en sıcak ayı sıcaklık ortalaması 22 °C'dir. Yağışların %39'u ilkbaharda,%27'si sonbaharda,%26'sı kışta,%7'si ise yaz mevsiminde düşer.Donlu gün sayısı 120'yi bulmaktadır.Yılın yaklaşık 90 günü kar örtüsü yerde kalabilmektedir.[7] Yılın yaklaşık 90 günü yağış düşmektedir.En yüksek kar 5 Aralık 1994 tarihinde 120 cm,24 saatlik en fazla yağış 27 Şubat 2014 tarihinde 122 mm,En hızlı rüzgâr 12 Mart 2010 tarihinde 165 km/sa olarak ölçülmüştür. Ülkenin en çok güneş gören yerlerinden biridir.Yıllık yaklaşık 400 mm yağış ile Doğu Anadolu'nun en az yağış alan yerlerinden biridir.[8]
[gizle]Nuvola apps kweather.svg Van iklimi Weather-rain-thunderstorm.svg
Aylar Oca Şub Mar Nis May Haz Tem Ağu Eyl Eki Kas Ara Yıl
En yüksek sıcaklık (°C) 12,6 14,3 22,7 27,2 28,3 33,2 37,5 36,7 35,0 28,8 20,1 15,5 37,5
Ortalama en yüksek sıcaklık (°C) 1,9 2,6 6,6 12,9 18,4 23,8 28,1 28,2 24,1 17,2 10,0 4,4 14,8
Ortalama sıcaklık (°C) −3,5 −2,8 1,5 7,8 13,1 18,2 22,2 21,9 17,2 10,7 4,3 −0,8 9,1
Ortalama en düşük sıcaklık (°C) −7,7 −7,2 −2,8 2,8 7,0 10,8 14,6 14,6 10,8 5,7 0,2 −4,7 3,6
En düşük sıcaklık (°C) −28,7 −28,2 −22,7 −17,5 −1,5 −2,6 3,6 6,6 −0,1 −7,5 −20,5 −21,3 −28,7
Ortalama yağış (mm) 33,0 33,5 45,7 55,1 46,9 18,2 5,4 4,0 14,3 46,3 47,8 37,2 387,4
Kaynak: Meteoroloji Genel Müdürlüğü[9]
Fauna
Kökeni Van Gölü bölgesine dayanan ve bu sebeple Van kedisi adını alan kedi ırkı. Bir gözün mavi diğer gözün kehribar veya yeşil olması, tüylerinin beyaz rengi sıklıkla rastlanan bir durumdur.
Van kedisi, iyi bir yüzücü olan, gözleri mavi veya kehribar rengi ya da biri mavi diğeri kehribar olabilen, nadide ve asil bir kedi ırkıdır. Van kedisinin göz rengi üç gruba ayrılır. Her iki gözü mavi (daima turkuaz mavisi), her iki gözü kehribar (Sarı renk ve tonları, çok nadiren kahverengi) ve tek-göz (Heterokromik; yani bir gözü mavi diğer gözü kehribar renkte olanlar) diye gruplandırılır.
Nüfus
Van il nüfus bilgileri
Yıl Toplam Sıra Fark Şehir - Kır
1965[10] 266.840 48
%23 60.686206.154 %77
1970[11] 325.763 43 %22Dark Green Arrow Up.svg
%27 88.227237.536 %73
1975[12] 386.314 42 %19Dark Green Arrow Up.svg
%30 115.830270.484 %70
1980[13] 468.646 39 %21Dark Green Arrow Up.svg
%33 156.852311.794 %67
1985[14] 547.216 35 %17Dark Green Arrow Up.svg
%35 189.269357.947 %65
1990[15] 637.433 32 %16Dark Green Arrow Up.svg
%41 258.967378.466 %59
2000[16] 877.524 23 %38Dark Green Arrow Up.svg
%51 446.976430.548 %49
2007[17] 979.671 19 %12Dark Green Arrow Up.svg
%52 511.678467.993 %48
2008[18] 1.004.369 19 %3Dark Green Arrow Up.svg
%51 514.481489.888 %49
2009[19] 1.022.310 19 %2Dark Green Arrow Up.svg
%52 527.525494.785 %48
2010[20] 1.035.418 19 %1Dark Green Arrow Up.svg
%52 539.619495.799 %48
2011[21] 1.022.532 19 -%1Red Arrow Down.svg
%52 526.725495.807 %48
2012[22] 1.051.975 19 %3Dark Green Arrow Up.svg
%52 548.717503.258 %48
2013[23] 1.070.113 19 %2Dark Green Arrow Up.svg
%100 %0
2014[24] 1.085.542 19 %1Dark Green Arrow Up.svg
%100 %0
2015[25] 1.096.397 19 %1Dark Green Arrow Up.svg
%100 %0
2000 yılındaki ani nüfus artışından da fark edileceği üzere kente 1990 yılından itibaren yoğun bir göç yaşanmıştır. Bölgedeki terör olayları nedeniyle boşaltılan köylerin en yakın adresi Van olmuştur. Yüzde 38'lik bir artışla nüfus sıralamasında 32. sıradan 23. sıraya yükselen şehrin demografik yapısı da bir hayli değişmiştir.
Güncel Nüfus Değerleri (TÜİK 4 Şubat 2020 verileri[26])
Van İl Nüfusu: 1.136.757'dir (2019 sonu). İlin yüz ölçümü 20.921 km2'dir. İlde km2'ye 54 kişi düşmektedir. (Yoğunluğun en fazla olduğu ilçe: 341 kişi ile İpekyolu)
İlde yıllık nüfus artış oranı % 1,15 olmuştur. Nüfusu en çok artan ilçe: İpekyolu (%4,41) Nüfusu en çok azalan ilçe: Başkale (-% 7,05)
4 Şubat 2020 TÜİK verilerine göre 13 İlçe ve belediye, bu belediyelerde toplam 690 mahalle bulunmaktadır.
2019 yılı sonunda Van ili ve ilçelerinin yerleşim yeri ve nüfusla ilgili sayısal bilgileri [27]
İlçe Nüfus 2018 Nüfus 2019 Fark Nüfus Artışı % Mah.Say. Alanı km2[28] Yoğunluk
Bahçesaray 14.622 14.701 79 0,54 20 426 35
Başkale 52.544 48.838 -3.706 -7,05 66 2.727 18
Çaldıran 63.013 62.530 -483 -0,77 70 1.478 42
Çatak 20.937 20.592 -345 -1,65 33 1.952 11
Edremit 125.884 127.505 1.621 1,29 30 515 248
Erciş 173.313 175.108 1.795 1,04 101 2.133 82
Gevaş 28.620 28.235 -385 -1,35 41 1.544 18
Gürpınar 35.663 34.393 -1.270 -3,56 79 4.028 9
İpekyolu 312.244 326.007 13.763 4,41 50 956 341
Muradiye 49.688 50.206 518 1,04 48 912 55
Özalp 65.785 65.296 -489 -0,74 58 1.430 46
Saray 20.949 20.498 -451 -2,15 27 872 24
Tuşba 160.522 162.848 2.326 1,45 67 1.948 84
VAN 1.123.784 1.136.757 12.973 1,15 690 20.921 54
Ekonomi
Tarım
Van'da tarım alanları yüz ölçümünün %20'sini kapsar. Yetiştirilen başlıca ürünler; Arpa,Buğday,Çavdar,Fasulye,Armut, Patates,Şeker Pancarı ve Elma yetiştirilmektedir.Ceviz yetiştiriciliği de bulunmaktadır.Ayrıca Van Gölü kıyılarına yakın yerleşimlerde kavun da yetiştirilebilmektedir. Ürünler Özellikle Eylül Ayında hasat edilir. Tarım en önemli geçim kaynaklarından olsa da çok kullanılmaz.
Hayvancılık
En önemli geçim kaynağı olan hayvancılık her mevsim kullanılabilir.Bitki örtüsünün step olması ve kırsal nüfusun fazla olması hayvancılığı bölgedeki en önemli etkenlerden biri yapmaktadır. Özellikle Küçükbaş Hayvancılığın Yetiştiği Van'da yazda her kırsalda hayvan görmek mümkündür.Yazın yaylara çıkarılan hayvanlar kışın ağıl ya da ahırlara alınır.Türkiye'de en fazla küçükbaş hayvan Van'da bulunur.Van Gölü'nde ise Nisan ve Temmuz ayları arasındaki periyod hariç balıkçılık az da olsa yapılabilmektedir.Ayrıca Çatak ilçesi ve yakın yerleşimlerde küçük de olsa alabalık sektörü bulunur.Bahçesaray ilçesinde de arıcılık yaygındır.
Sanayi
Van sanayi bakımından bölgenin en gelişmiş üç ilinden biridir. Başlıca fabrikalar: Şeker, çimento, et ve et ürünleri, süt kombinaları ve yemdir. Edremit'teki çimento fabrikası 1969'da üretime geçmiştir.1977 yılında Van yün ipliği sanayi,1980 yılında Van et kombinası,1981 yılında Van kundura fabrikası hizmete geçen diğer fabrikalardır.Aynı zamanda Erciş ilçesinde şeker fabrikası bulunur.1998 yılında ise şehirde bir organize sanayi kurulmuştur.Ancak fabrikaların birçoğu depremde ağır hasar görüp yıkılmıştır.
Konum
Konum Bilgileri Tablosu
Konum Bilgileri
İlçe Kuruluş Yılı[29] Alanı km²[30] Rakım mt. Merkeze km[31] Ulaşan Yollar[31]
Bahçesaray 1987 426 1.767 110 -07=>65-50=>65-51
Başkale Cumh.önce 2.727 2.320 113 -09
Çaldıran 1987 1.478 2.046 109 E E99/ -04, 65-02
Çatak Cumh.önce 1.952 1.500 82 -07=>65-50
Edremit 1990 515 1.736 15 -33
Erciş Cumh.önce 2.133 1.691 103 E E99/ -03, -01, 65-77, 65-78
Gevaş Cumh.önce 1.544 1.694 40 -33
Gürpınar 1936 4.028 1.748 24 -07, -06, 65-25
İpekyolu 2012 956 1.729 0 -34, -05
Muradiye Cumh.önce 912 1.705 88 E E99/ -04
Özalp Cumh.önce 1.430 1.999 65 -34, 65-62
Saray 1990 872 2.095 79 -34
Tuşba 2012 1.948 1.685 3 -33, -06
Van Cumh.önce 20.921 1728
*Metropol İlçelerin merkeze uzaklıkları, kaymakamlık ile valilik arasındaki uzaklıktır.
Kültür
Van kültürü; Van kedisi, Van otlu peyniri ve Van kahvaltısına dayanır. Van otlu peyniri yörede önemli bir şekilde yayılmıştır. Dağlardan toplanan otlardan yapılır. Şehrin sahip olduğu kültürel yapılar, turizme katkı sağlamaktadır.[32][33] Şehre özellikle İran'dan turist gelmektedir.[34]
Eski Van Şehri
Eski Van şehri birçok yapıya ev sahipliği yapmaktadır.Bu şehrin kalıntıları günümüze ulaşmıştır. Surlara ait bazı kalıntılar vardır ve sağlam olan tek kapı güneye bakan Orta Kapı'dır. Mimar Sinan'ın eseri olan Hüsrevpaşa Külliyesi han, hamam, türbe, imaret, çeşme ve medreseden oluşmaktadır. Bölgede sağlam kalan tek hamam bu külliyenin bir elemanı olan Çifte Hamam'dır. Eski Van'da günümüzde kullanılan tek eser Kaya Çelebi Cami'dir. Eskiden çok görkemli bir mekân olan Van Ulu Camisi ne yazık ki günümüzde yıkılmıştır ve sadece minaresi sağlam kalabilmiştir. Kızıl Cami'ninde aynı şekilde minaresi günümüze ulaşmış ve diğer bölümleri yıkılmıştır. Kentte ayrıca günümüze ulaşan S. Dsirvanor, S. Stephan, S. Vardan, s. Neshan, şehrin en eski kilisesi olan ve Çifte Kilise olarak da anılan S. Paulos ve S. Petros Kiliseleri bulunur. Ayrıca eskiden İsa'nın çarmıhına ait bir parçanın saklandığı Meryem ana (S. haç, Tiramary) kilisesi ve Madır burcunun üstüne yapılmış Vaftizci Yahya (S. Hovhannes) kiliseleri yıkılmıştır. Hüsrev Paşa hanının temelleri Kaya Çelebi ve Hüsrev Paşa Camileri arasında görülebilmektedir. Şehrin batısında bulunana Horhor bahçeleri şehrin surlar içerisindeki bahçeleri durumundaydı ve İskele Kapı'nın hemen önündeydi. Ayrıca bahçelerin yakınında hâlen kalıntıları olan Horhor Cami ve Medresesi bulunuyor
Tarihi Yapılar
Van Kalesi: Van şehir merkezinin batı kesiminde, Eski Van şehrinin tam yanı başında, yüksek ve geniş bir kaya parçasının üstüne inşa edilmiştir. Urartu kralı I. Sarduri tarafından inşa edilmiştir. Urartular'ın siyasi merkezidir. Yıllar boyu şehrin en önemli simgelerinden biri olmuştur. Kuzey kesiminde bir türbe, batı kesiminde Horhor Bahçeleri, güney kesiminde ise eski Van şehrinin enkazı bulunur.
Hoşap Kalesi: Van-Hâkkari karayolu üzerinde bulunan, Urartular tarafından inşa edilen bir diğer kaledir. Bulunduğu konum itibarıyla, ticaret yollarının üzerinde bulunması dolayısıyla önem arz etmiştir. Dik bir yamaç üzerinde inşa edilmiştir. Günümüzde kullanım dışı olan kale, içinde birçok yapıya ev sahipliği yapar.
Çavuştepe Kalesi: Van'ın Gürpınar ilçesinde, Urartu kralı II. Sarduri tarafından inşa edilen bir diğer kaledir. Van-Hakkari karayolu üzerinde bulunur.
Yedi Kilise: Van şehir merkezinin güneydoğu kesiminde, Erek Dağı eteklerinde bulunan bir kilisedir. Eski zamanlarda bölgede yaşayan Ermeniler için manevi değeri çok yüksek olan bir yapıdır. 'Warak Wank' olarak da bilinir. 5 kilise, 1 jamaton, 1 kütüphane ve 1 çan kulesi bulunur. Kilisenin bazı yapılar günümüze ulaşsa da bazı yapıları yıkılmıştır.[35]
Halime Hatun Kümbeti: Gevaş ilçe merkezinde bulunan bir kümbettir. 1335 yılında Melik İzzettin tarafından kızı için yapılmıştır. İki katlı bir yapısı vardır ve usutu külâh bir mimari ile kaplanmıştır. Yanı başında bir Selçuklu mezarlığı bulunur.[36]
Akdamar Kilisesi: 7. yüzyıl zamanlarında, Van'a getirilen önemli bir tarihi parçanın saklanması amacıyla bir kral tarafından inşa ettirilmiş bir Ermeni kilisesidir. Surp Haç Kilisesi olarak da bilinir. Van ilinin özdeşleşmiş simgelerinden biridir.
Ayanıs Kalesi: Urartu kralı Rusa tarafından yapılmıştır. Surlarla çevrili bir haldedir. İçinde tapınak ve benzeri yapılar bulunmaktadır.
Amik Kalesi: Van'ın Tuşba ilçesi sınırlarında, Van Gölü'ne yakın bir mesafede Yeşilsu köyünde bulunan bir kaledir. Ermeni isyanı sırasında bölge halkının sığındığı bir yerdir. Buraya sığınan bölge halkı, Ermenilerin kendilerini kandırması sonucu kaleden çıkmış, Ermeniler tarafından öldürülmüşlerdir.
Doğal ve Kültürel Yapılar
Muradiye Şelalesi: Muradiye ilçesinde bulunan, Bend-i Mahi çayı üzerinden dökülen şelaledir. İlçe merkezinin kuzeybatı kesiminde bulunur.Coğrafi yapısıyla dikkat çeker.Yüksekliği 18 metredir.
Van Kedi Evi: Yüzüncü Yıl Üniversitesi'nde bulunan bir evdir.Nesilleri tehlikede olan Van Kedileri'ni korumak ve neslin devamını sağlamak için çalışan bir yapıdır. Van Kedilerinin üç ayrı türü burada koruma altındadır.
Van Urartu Müzesi: 2019 yılında tamamlanmıştır. Van Kalesi'nin kuzeyinde bulunur. Geniş ve modern mimarisiyle şehrin tarihi özelliklerini sunan büyük bir müzedir.
Mutfak
Van'ın kültürel zenginliği ve aktivitesi mutfağına da yansımıştır. Keledoş, helise, murtuğa, inci kefali, otlu peynir, ayran aşı ve Van kahvaltısı şehrin yöresel yemeklerindendir. Keledoş, hayvansal et, bulgur, nohut, tereyağı,yoğurt gibi gıdalardan yapılmaktadır. Bölge halkının en çok tercih ettiği yemeklerdendir. Ayran aşı, Buğday, yoğurt ve nohutla yapılan bir diğer yemektir. Yöre insanı için vazgeçilmez bir değerdir. İnci kefali, Van Gölü'nde yaşayan tek endemik türdür. Av yasağı zamanları dışında Van halkı tarafından bolca tüketilmektedir. Van otlu peyniri, şehir ile özdeşleşmiş bir gıdadır.Ehli hayvanlardan sağılan ve bölge coğrafyasından toplanan ot ve bitkilerden elde edilir. Şehir merkezinde yaşı 50'yi geçen bir peynir çarşısı bulunur.Bölge halkı tarafından çok tercih edilmektedir. Van kahvaltısı, içinde birçok çeşit gıda barındıran ve şehre gelen insanların dikkatini çeken bir kahvaltıdır. Helise, tavuk eti ve tereyağından yapılan bir yöre yemeğidir. Yapısı biraz Keledoş yemeğini anımsatmaktadır. Murtuğa ise tereyağı ve yumurta ile yapılan bir yöre yemeğidir.[37]
Spor
Ana madde: Van'da spor
2018-2019 Sezonu sonunda, Van’ın futboldaki 2 takımı 3. Ligde Vanspor play-off maçları sonunda 2. Lige yükselmiştir. BAL’da Erciş Gençlik Beledyespor ise küme düşmüştür. Kadın futbol 3. Liginde de 1 takımı vardır. Voleybol kadın-erkek ve hentbol erkek 2. Liglerinde birer takımı, hentbol 2. Liginde de 1.takımı yer almıştır. Basketbol, voleybol ve hentbol bölgesel liginde yer alan takım sayısı ise 5dir.
Ziraat Türkiye Kupası'nda Van BB 5.turda Boluspor'a elenmiştir.
Önemli spor tesisleri: Van Atatürk Stadyumu, (10.500), Nur Tatar Spor salonu (5.000), Üniversite Spor Kompleksi (3.500), Van Olimpik Yüzme Havuzu (550)
Yönetim
Ana maddeler: Van'ın ilçeleri ve Van ilindeki yerleşim yerleri listesi
Van il haritası
Van ilinin ilçeleri toplam 13'tür.
Bahçesaray: Van'ın güneydoğusunda,şehrin en küçük ilçesidir.1962 yılına kadar Siirt'in bir parçasıydı.Adını zorlu ulaşım ve iklim koşulları ile duyurmuştur. Van'ın Çatak ilçesi ile birlikte en çok yağış alan bölgesidir. İlçeyi Van'a bağlayan karayolu rakımı 2900 metreye kadar çıkabilen Karapet Geçidi'nden geçmektedir. Kış aylarında ilçe ile bağlantı sürekli kesilmektedir.
Başkale: Hem Van'ın hem de Türkiye'nin en yüksek rakımlı ilçesidir. İklim koşulları oldukça zordur ve ekonomik faaliyetler kısıtlıdır.Bu faktörlerden ötürü çok gelişmemiştir.Son zamanlarda belli bir nüfus kaybına uğramıştır.
Çaldıran: 2000 rakımlı Çaldıran ovasının kuzeybatı kesiminde bulunan ilçedir. Van'ın en soğuk bölgesidir.1514 yılında yapılan Osmanlılar-Safeviler arasındaki Çaldıran Muharebesi burada yapılmıştır. Tendürek Dağı'nın bir kısmı ilçe sınırları içerisinde bulunur. İlçeyi Doğubeyazıt'a bağlayan karayolu kışın kardan kapanabilmektedir.
Çatak: Van'ın en az nüfuslu ilçelerindendir.Bölgenin eski yerleşimleri arasında bulunur.Coğrafi koşulları çok çetrefillidir ve ulaşımı zordur.En düşük rakımlı ilçedir ve iklimi şehrin diğer bölgelerine göre daha sıcak seyretmektedir.Üç dağın ve iki akarsuyun kesiştiği dar bir vadide kuruludur.
Edremit:Van'ın üç merkez ilçesinden biridir.Şehir merkezinin güney kesimini oluşturur. Havalimanı ve şehrin en büyük sağlık kuruluşu bu ilçededir.2018 yılında yapılmış bir kordonu vardır.2011 depreminden sonra hızla yapılaşmış ve nüfusu artmıştır.Bir çimento fabrikasına ev sahipliği yapar.
Erciş:Van'ın en büyük taşra ve en yüksek ikinci nüfuslu ilçesidir.Şehrin eski ve köklü yerleşimlerinden biridir.2011 yılındaki depremde büyük kayba uğramış,sonrasında yapılan reformlar ile ayağa kalkmıştır.Bir şeker fabrikasına sahiptir ve diğer ilçelere nazaran daha aktif konumdadır.
Gevaş: Van'ın eski yerleşimlerinden bir diğeridir. Akdamar Adası ve Kilisesi bu ilçededir. Van Gölü sahil şeridinin güneydoğu kesimini oluşturur.Artos Dağı'nın eteklerine kurulmuştur. Yeşil bitki örtüsü ile dikkat çekmektedir.
Gürpınar: Van'ın yüz ölçümü bakımından en büyük ilçesidir. Ekonomik faaliyetler çok kısıtlıdır.Geniş bir ovada olmasına rağmen yerleşimi küçüktür.Çavuştepe ve Hoşap Kaleleri bu ilçede bulunur.
İpekyolu: Van'ın en büyük ilçesidir. Şehrin kalbi konumundadır.Şehir merkezinin orta kısmını oluşturur.Şehrin idari merkezidir.Van çarşı merkezi burada bulunmaktadır. 2012 yılında kurulmuştur.İlçe sınırları son zamanlarda iyice modern ve yüksek bir şekilde yapılaşmaktadır.
Muradiye: Van'ın bir ilçesidir. Tıpkı diğer birçok ilçe gibi kısıtlı gelişmiştir. Bünyesinde bir şelale barındırmaktadır.Yaz aylarında çevre yerleşimlere göre daha sıcak bir iklime sahiptir.
Özalp:Van'ın Erciş'ten sonra en yüksek nüfuslu ikinci taşra ilçesidir.İklim koşulları serttir ve yüksek rakıma sahiptir.Çok fazla gelişim gösteremiştir.Saray ilçesi ile birlikte ilin en az yağış alan kurak bölgesidir.
Saray: İlin en doğusundaki ilçesidir.İklim ve coğrafi özellikleri Özalp ile neredeyse aynıdır. İlçenin adı pek duyulmamaktadır.Türkiye-İran arası ulaşımı sağlayan Kapıköy Sınır Kapısı bu ilçede bulunur.Küçük bir yerdir ve fazla gelişmemiştir.
Tuşba:Van'ın merkez ilçesinin sonuncusudur. Şehir merkezinin kuzey kesimini oluşturur. Şehrin endüstri ve sanayi merkezidir.Tren garı,Van İskelesi,Organize Sanayi Bölgesi,Van otogarı ve Yüzüncü yıl Üniversitesi bu ilçede bulunur. Türkiye'de denize sınırı olmamasına rağmen mavi bayraklı plaja sahiptir.[38]
2018 yılında TÜİK verilerine göre 13 İlçe ve belediye, bu belediyelerde toplam 685 mahalle bulunmaktadır.
Merkezi yönetim
Büyükşehir illerinde Merkezi yönetim Vali, İl Müdürleri ve İl Danışma Kurulundan oluşur.
Van, bir ‘büyükşehir’dir. Bu özelliğine göre yönetimi belirlenmiştir. Protokolde ilk sırada yer alan Vali, merkezi yönetimi temsil eder ve Cumhurbaşkanı tarafından atanır.
Büyükşehir yapılan illerde, İl Genel Meclisi, yetki ve görevlerini Büyükşehir Belediye Meclisi’ne devretmiş ve kaldırılmıştır.
Mardin Valisi 1966-Solhan doğumlu Mehmet Emin BİLMEZ, 3 Ocak 2019 tarihinde Ardahan Valisi iken atanmıştır.[39]
Vali ve Kaymakamlara ait bilgiler Van'ın ilçeleri sayfasında gösterilmiştir.
Yerel yönetim
Büyükşehir Belediyelerinde yerel yönetim, Büyükşehir Belediye Başkanı, Büyükşehir Belediye Meclisi ve Büyükşehir Belediye Encümeni'nden oluşur.
Yerel yönetimi temsil eden Büyükşehir Belediye Başkanı, ildeki tüm seçmenlerin oy çokluğu ile seçilir. Yerel seçimlerde İlçe Belediye Başkanı ve İlçe Belediye Meclisi için de oy kullanılarak ilçelerin belediye meclisleri oluşur. İlçe Belediye meclislerinden alınan üyelerle (başkan kontenjanı, ilçe nüfusu ve parti oy oranına göre) de Büyükşehir Belediye Meclisi oluşur. Bu mecliste ilçe belediye başkanları da yer alır.[40][41][42] Meclisin başkanı Büyükşehir Belediye Başkanı'dır.
Büyükşehir belediye encümeni, belediye başkanının başkanlığında, belediye meclisinin kendi üyeleri arasından bir yıl için gizli oyla seçeceği beş üye ile biri genel sekreter, biri malî hizmetler birim amiri olmak üzere belediye başkanının her yıl birim amirleri arasından seçeceği beş üyeden oluşur.(5216 saylı kanun 16.madde)
Büyükşehir yapılan illerde, İl Genel Meclisi, yetki ve görevlerini Büyükşehir Belediye Meclisi’ne devretmiş ve kaldırılmıştır.
2019 Türkiye yerel seçimleri sonunda Van Büyükşehir Belediye Başkanlığını kazanan Bedia Özgökçe Ertan (HDP), 19 Ağustos 2019 tarihinde görevden alınmış, yerine Van Valisi Mehmet Emin BİLMEZ kayyum olarak atanmıştır.[43]
Diğer ilçelerden Başkale, Erciş, Muradiye, Özalp, Saray ve İpekyolu HDP'li belediye başkanları da göreve geldikten sonra İçişleri Bakanlığı tarafından görevden alınmış, yerlerine ilçe kaymakamları kayyum atanmıştır.[44][45][46][47]
Son durumda 13 ilçe belediyesinin 6'sını kayyum olarak atanan kaymakamlar, 7'sini de AK PARTİ'li belediye başkanları yönetmektedir.
Mardin Büyükşehir Belediye Meclisi bazı üyelerin görevden uzaklaştırılması nedeniyle belirsizleşmiştir [48]
Büyükşehir ve ilçe belediye başkanlarına ait bilgiler Van'ın ilçeleri sayfasında gösterilmiştir.
Eğitim
Van ilinde 2018 sonu itibarıyla ilk ve ortaokullarda derslik başına düşen öğrenci sayısı 26'dır. 878 adet ilkokul barındırır.Bu ilkokullarda toplam 103.854 öğrenci öğretim görmektedir.İlkokullarda öğretmen başına düşen öğrenci sayısı 17'dir.6.708 adet öğretmen ilkokullarda eğitim vermektedir.Şehir 402 adet ortaokul barındırmaktadır.Bu ortaokullarda 113.080 öğrenci,6.761 öğretmen bulunmaktadır.Öğretmen başına düşen öğrenci sayısı 16 dır.149 adet ortaöğretim kurumu barındırmaktadır. Bu okullarda 90.436 öğrenci eğitim görmekte,4.905 öğretmen eğitim vermektedir. Şehirde okuma yazma bilenlerin oranı %93.91'dir.Okullaşma oranı ilköğretimde 97,79,ortaöğretimde ise 64,8'dir.[49] Yüzüncü Yıl Üniversitesi de Van'dadır. 1982 yılında kurulan bu üniversite bünyesinde 15 fakülte,5 enstitü,4 yüksekokul,9 meslek yüksekokulu ve 14 tane araştırma merkezi bulundurur.
Altyapı
Ulaşım
Karayolu
Van Havaalanı
Van şehri, geçmişinden gelen ve günümüzde de devam eden stratejik öneminden dolayı daima işlek olan yollara sahip olmuştur.D 300,D 975 ve D 280 karayolları ile şehre ulaşmak mümkündür.D 300 karayolu Bitlis ve Tatvan üzerinden gelerek Van Gölü kıyıları boyunca bir hat çizerek Gevaş ilçesinde ulaşır.Bu yol üzerinde Van-Bitlis il sınır bölgelesinde ulaşımı rahatlatmak amacıyla Kuskunkıran Tüneli bulunur.Gevaş'a ulaşan karayolu burdan Van merkeze ulaşır.Van merkezde D 975 karayolundan ayrılıp doğu yönünde ilerleyip Özalp ve Saray ilçelerine ulaşır.Saray ilçesini de geçtikten sonra karayolu Kapıköy Sınır Kapısı'nda son bulur.Bu yolun büyük bir kısmı bölünmüş haldedir ve ulaşımı rahattır.Bir diğer karayolu olan D 975 ise şehri kuzey-güney doğrultusunda boydan boya kaplar.Tendürek Dağı üzerinden gelen bu yol Çaldıran ve Muradiye ilçeleri üzerinden Van'a ulaşır.Buradan Gürpınar'a inen yol,Zernek Barajı ve Hoşap Kalesi'nin yanından geçerek Başkale'ye,oradan da Hakkari'ye ulaşır.Bu yolda yapılan ulaşım, diğer karayoluna nazaran daha zordur.Yolun Tendürek mevkisi,kışın kardan dolayı kapanabilmektedir.Bu yol üzerinde bulunan 2200 rakımlı Kurubaş Geçidi ve 2700 rakımlı Güzeldere Geçidi yolu zorlu yapan bir diğer faktörlerdir.Ayrıca yolun kenarlarında bulunan dik yamaçlar,çığ ve heyelan riski teşkil etmektedir.Üçüncü karayolu olan D 280 ise Muradiye yakınlarında D 975'den ayrılarak Erciş ilçe merkezine,oradan da Patnos'a ilçesine ulaşım sağlar. Van'da ulaşımın en zor olduğu yer Çatak ve Bahçesaray ilçeleri arasıdır. Bu bölgenin dağlık olması, ulaşım zorlaştırmaktadır. Kış aylarında bu yollar sürekli kardan kapanır.
Van'da şehir içi ulaşım büyükşehir belediye otobüsleri, özel halk otobüsleri ve iki ayrı tip minibüsler tarafından sağlanmaktadır.Şehrin büyükşehir ve yüksek nüfuslu olması toplu ulaşımı canlı tutmaktadır.Belediye otobüsleri, özellikle yüksek ve aktif nüfus barındıran üniversite ile Edremit ilçesine yapılan ulaşımda büyük rol oynamaktadır.2020 yılında yenilenen özel halk otobüsleri,toplu ulaşıma destek veren ikinci koludur.'M' tip minibüsler,merkezde yakın mesafede kısa ve hızlı taşımalarda etkili olurken, 'V' tip minibüsler,orta ve uzak mesafe taşımalarında etki göstermektedir.Şehre ait olan Belvan Kart adlı akıllı kart sistemi ile toplu ulaşım hizmetlerinden faydalanbilinmektedir.
Demiryolu
Van'ın karayolu ulaşımı gibi demiryolu ulaşımı da önem arzeder. TCDD'nin 5. bölgesini oluşturan hat Malatya üzerinden Baskil'e ulaşır. Burada ikiye ayrılan hatlardan biri Elazığ ve Muş üzerinden Tatvan'a ulaşır. Tatvan'da bulunan iskeleden feribotla Van'a ulaşan hat, Özalp üzerinden İran sınırındaki Kapıköy Tren İstasyonu'nda son bulur. Kapıköy ile karşısındaki İran'ın Razi istasyonunda gümrük kontrolü noktaları vardır. Razi'den ayrılan hat Tebriz üzerinden Tahran'a ulaşır.
Vangölü Ekspresi, İstanbul'dan Tatvan'a haftanın iki günü karşılıklı sefer yapmaktadır. Türkiye ile İran arasındaki demiryolu bağlantısı, İstanbul-Tahran-İstanbul arasında haftada bir gün çalışan Trans Asya Ekspresi ve Van-Tebriz-Van arasında haftada bir gün çalışan trenler ile sağlanmaktadır. Yine İran ile Suriye arasındaki demiryolu bağlantısı, Türkiye'yi transit geçerek Tahran-Şam arasında haftada bir gün çalışan yolcu treni ile sağlanmaktadır. Söz konusu tren Şam-Tatvan arasında pulman ve yataklı vagonlarla, Van-Tahran arasında kuşetli vagonlarla teşkil edilmektedir.[50]
Havayolu
Van'da bulunan Ferit Melen Havaalanı ise bölgesel önemi olan bir havaalanıdır. Van'dan, İstanbul, Ankara ve İzmir'e her gün düzenli uçak seferleri yapılmaktadır.
Sağlık
Van ili gerek büyükşehir olmasından gerek bulunduğu konum dolayısıyla sağlık konusunda önemli bir yere sahiptir.Şehir hem kendi nüfusu,hemde çevre illerin nüfusunun sağlık ihtiyacını büyük ölçüde karşılayabilmektedir.2011 yılında inşa edilen Van Bölge Eğitim ve Araştırma Hastanesi şehrin kalbi konumundadır. 2017 yılında hemen yanıbaşında inşa edilen Van Eğitim ve Araştırma Hastanesi ile Van Gölü Havzası'nın can suyudur.Şehrin bir diğer önemli sağlık kuruluşu YYÜ'de bulunan tıp merkezidir.Van il sınırları içerisinde 10 tane hastane bulunur.[1] Aynı zamanda bir ağız ve diş sağlığı merkezi,5 tane toplum sağlığı merkezi,85'e yakın aile sağlığı merkezi ve 8 tane ilçe sağlık müdürlüğü bulunur.[2]
Galeri
Van Kalesi
Akdamar Adası
Ferit Melen Havaalanı
Van Tren İstasyonu
Kaleden Van'ın görünümü
Van Kent Merkezi
Akdamar Adası
Akdamar Adası'ndan göl sahili ve Artos Dağı'nın görünümü
Van Kahvaltısı
Kaynakça
^ https://www.yerelnet.org.tr/il/van/ Van Rakım
^ "Lawmaker proposes changing name of eastern Van province to 'Wan' - Turkey News". Hürriyet Daily News (İngilizce). Erişim tarihi: 17 Aralık 2019.
^ http://www.eraren.org/index.php?Lisan=tr&Page=DergiIcerik&IcerikNo=259
^ "Kanun No. 6360". 17 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2014.
^ http://van.kutuphane.gov.tr/TR-183896/cografi-yapisi.html
^ https://www.ogm.gov.tr/Sayfalar/Ormanlarimiz/Illere-Gore-Orman-Varligi.aspx
^ https://www.mgm.gov.tr/veridegerlendirme/il-ve-ilceler-istatistik.aspx?k=parametrelerinTurkiyeAnalizi
^ https://www.mgm.gov.tr/veridegerlendirme/il-ve-ilceler-istatistik.aspx?k=A
^ "Resmî İstatistikler - Van". Meteoroloji Genel Müdürlüğü. 10 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2016.
^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
^ "2015 genel nüfus sayımı verileri" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
^ https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&locale=tr 25 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. TUİK 4 Şubat 2020 verileri
^ "Arşivlenmiş kopya". 25 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2020.
^ https://www.harita.gov.tr/images/urun/il_ilce_alanlari.pdf
^ İçişleri Bakanlığı- İller İdaresi Genel Müdürlüğü
^ Milli Savunma Bakanlığı-Harita Genel Komutanlığı
^ a b Karayolları Genel Müdürlüğü
^ Alaeddinoğlu, Faruk (2007). "Van Halkının Turisti ve Turizmi Algılama Şekli" (PDF). Coğrafi Bilimler Dergisi. 5 (1). Erişim tarihi: 2 Nisan 2018.
^ "Van Turizmi Geleceğini Arıyor Çalıştay Raporu" (PDF). www.daka.org.tr. Nisan 2014. 17 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 2 Nisan 2018.
^ "Van'a İranlı turist akını: 'Burada rahat hissediyoruz'". BBC Türkçe. 10 Kasım 2017. Erişim tarihi: 2 Nisan 2018.
^ https://van.ktb.gov.tr/TR-76451/yedi-kilise.html
^ https://van.ktb.gov.tr/TR-88269/gevas-halime-hatun-kumbeti.html
^ http://van.gov.tr/yore-mutfagi
^ http://www.mavibayrak.org.tr/tr/icerikDetay.aspx?icerik_refno=14#
^ http://www.van.gov.tr/vali
^ https://www.tbb.gov.tr/storage/userfiles/rehber_ve_bilgi_notlari/6360_torba_personel_rehber.pdf
^ https://tarikbeyhan.com/blog/buyuksehir-belediye-meclisleri-nasil-olusur
^ http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/38/2150/22329.pdf
^ https://www.haberturk.com/son-dakika-diyarbakir-van-ve-mardin-belediyelerine-operasyon-2514198
^ https://www.haberler.com/van-in-hdp-li-ozalp-baskale-ve-muradiye-belediye-12690952-haberi/
^ https://www.haberler.com/flas-12528012-haberi/
^ https://www.sabah.com.tr/gundem/2019/12/07/hdpli-muradiye-belediye-baskani-yilmaz-salan-gorevden-alindi
^ https://www.cumhuriyet.com.tr/haber/ipekyolu-belediyesine-kayyim-atandi-1701003
^ https://van.bel.tr/Syf/Belediye-Meclis-Uyeleri.html#
^ https://biruni.tuik.gov.tr/ilgosterge/?locale=tr
^ TCDD Orta Doğu Ülkelerine Yapılan Taşımalar
